Gretta ngẩng đầu khỏi đôi bàn tay, dùng lưng bàn tay chùi nước mắt như một đứa bé. Bằng một giọng cố thật dịu dàng Gabriel hỏi:
- Tại sao vậy Gretta...
- Em đang nhớ đến một người hát bài hát đó đã lâu rồi...
- Và người đó là ai... Gabriel hỏi, mĩm cười.
- Một người em quen ở Galway lúc em sống ở đó với bà ngoại. Gretta đáp.
Nụ cười biến mất trên môi Gabriel. Chàng thấy bực mình và sự ham muốn làm tình với nàng biến thành cơn giận bừng bừng trong huyết quản.
- Một người em đã yêu... Gabriel mỉa mai hỏi.
- Ðó là một thanh niên trẻ tuổi bạn của em, nàng đáp, tên là Michael Furey. Michael thường hát bài The Lass of Aughrim. Anh ấy là một người rất tế nhị.
Gabriel không nói gì thêm, chàng không muốn Gretta nghĩ chàng quan tâm đến người thanh niên tế nhị đó.
- Em tưởng tượng như đang thấy anh ấy trước mắt, Gretta nói sau một giây yên lặng. Không thể nào quên đôi mắt to đen nháy của anh. Như chứa cả nỗi lòng - một nỗi lòng.
- Và em yêu anh ấy... Gabriel nói
- Em thường dạo chơi với ảnh, nàng nói, khi em ở Galway.
Một ý nghĩ thoáng qua trí Gabriel.
- Vì vậy em muốn đi Galway với cô Ivors, Gabriel lạnh lùng hỏi.
Gretta nhìn thẳng vào mắt Gabriel và hỏi lại một cách ngạc nhiên:
- Ðể làm gì...
Ðôi mắt của Gretta làm Gabriel lúng túng. Chàng nhún vai trả lời:
- Anh làm sao biết được. Ðể thăm anh ta chẳng hạn.
Gretta tránh đôi mắt của Gabriel, im lặng, mắt nhìn ra cửa sổ theo vệt ánh sáng lờ mờ.
- Một lúc sau, Gretta chậm rãi nói, anh ấy chết rồi. Aủnh chết năm mười bảy tuổi. Thật là một điều khủng khiếp khi chết yểu như vậy phải không anh...
- Hồi đó anh ta làm gì... Gabriel hỏi, vẫn chưa hết mỉa mai.
- Ảnh làm cho sở cung cấp khí đốt, nàng nói.
Gabriel cảm thấy bị khinh thường vì Gretta không để tâm đến giọng nói mỉa mai của chàng, và vì hình ảnh từ cõi chết của người thanh niên trẻ tuổi nhân công của hãng cung cấp khí đốt. Trong khi chàng nhớ đến kỷ niệm xưa, nhớ những phút âu yếm bên nhau lòng đầy ham muốn thì vợ chàng so sánh chàng với một hình ảnh khác chôn chặt tận đáy lòng. Gabriel bỗng thấy mình chẳng là gì cả, lố bịch, chỉ biết tiêu tiền của mấy bà dì, một người giả bộ giàu tình cảm nhưng bản chất nóng nảy, ưa diễn thuyết cho những kẻ trưởng giả học làm sang, lý tưởng hóa tài tình tính đam mê nhục dục, một anh chàng ngờ nghệch đáng thương như chàng vừa thấy trong chiếc gương. Như một bản năng Gabriel quay lưng thêm về phía ánh sáng để dấu sự sượng sùng chỉ chực làm nổ tung vừng trán của chàng.
Gabriel muốn gay gắt hỏi thêm nhưng không thể được, giọng chàng trở nên vô thưởng vô phạt.
- Gretta, anh đoán em đã yêu Michael Furey, Gabriel nói.
- Em đã trải qua một thời gian rất đẹp rất thú vị với anh ấy, Gretta trả lời.
Nghe giọng buồn diệu vợi, nửa kín nửa hỡ của Gretta, Gabriel biết hỏi nữa vô ích, chàng vuốt ve bàn tay của Gretta buồn buồn nói.
- Sao anh ấy chết sớm vậy, Gretta... Bệnh lao hã...
- Em nghĩ ảnh chết vì em, Gretta trả lời.
Câu trả lời của Gretta làm Gabriel thảng thốt. Lúc chàng tưởng mình đã thắng thì một hình bóng từ cõi vô hình hiện đến đe dọa chàng. Chàng cố chế ngự sự sợ hãi, vuốt mạnh hơn bàn tay của Gretta, không hỏi gì thêm sợ nàng sẽ nói những gì chàng không muốn nghe. Bàn tay Gretta ẩm và ấm, không đáp ứng sự vuốt ve của chàng, nhưng chàng vẫn tiếp tục vuốt ve như chàng vuốt ve lá thư đầu tiên nàng gởi chàng nhận được vào một buổi sáng mùa xuân năm nào.
- Chuyện xẩy ra vào một buổi sáng mùa đông, nàng nói, đầu mùa đông khi em sắp từ biệt bà ngoại lên đây để vào tu viện. Aủnh đang bệnh nằm tại nhà ở Galway và người ta không cho anh ra ngoài. Sở làm đã viết thư thông báo cho thân nhân của ảnh ở Oughterard, cho biết sức khỏe của ảnh suy giảm trầm trọng, đại khái như vậy, em không biết rõ lắm.
Ngừng một giây, Gretta thở dài.
- Thật tội nghiệp, nàng nói, ảnh thật đáng thương và rất mến em. Aủnh và em thường đi bộ dạo chơi bên nhau như thói quen nam nữ ở thôn quê. Aủnh định học hát cho khỏe người, giọng ảnh thật tốt.
- Rồi thì sao... Gabriel hỏi.
- Vào lúc em sắp rời Galway để vào tu viện bệnh của ảnh trở nặng và bà ngoại không cho em đến thăm ảnh nên em viết cho ảnh một lá thư ngắn cho biết em sắp đi Dublin hẹn mùa hè tới sẽ trở về và chúc ảnh chóng bình phục.
Nàng ngừng một lúc để kềm chế xúc động, rồi tiếp:
- Ðêm cuối cùng trước khi lên đường trong khi em đang xếp đồ đạt vào va li ở nhà bà ngoại ở đảo Nun bỗng em nghe tiếng sạn ai ném vào khung cửa sổ. Kính cửa sổ mờ không thấy được bên ngoài em vội chạy xuống cầu thang mở cửa ra vườn thì thấy ảnh đang đứng ở góc vườn người run cầm cập vì lạnh.
- Em có bảo ảnh trở về không... Gabriel hỏi.
- Em van ảnh hãy trở về nhà ngay, nếu không sẽ chết trong mưa. Nhưng ảnh nói ảnh chẳng thiết sống. Mắt ảnh sâu thăm thẳm. Aủnh đứng đó cạnh bức tường dưới một thân cây, giọt mưa rơi lã chã.
- Rồi ảnh có đi về không... Gabriel hỏi.
- Vâng, ảnh về. Vào tu viện một tuần em được tin ảnh chết và thân nhân mang về an táng ở Oughterard, quê ảnh. Lúc em được tin ảnh đã ra người thiên cổ.
Nàng ngừng nói, nất lên. Gục đầu trên chiếc chăn bông nàng nức nở khóc. Gabriel cầm tay nàng một lúc, rồi như cảm thấy xúc phạm nỗi niềm riêng tư của vợ chàng nhẹ đặt bàn tay vợ xuống bước lại cửa sở nhìn mông lung xuống đường.
Nàng đắm chìm vào giấc ngủ.
Gabriel, tựa mình trên cùi tay, quên hết giận hờn, nhìn nàng, mớ tóc rối, miệng hé mở, hơi thở điều hòa. Thì ra nàng có một tâm sự u sầu: một thanh niên đã chết vì nàng. Mình là chồng mà như đi bên cạnh cuộc đời nàng. Chàng bình thản nhìn nàng ngủ như hai người chưa bao giờ sống với nhau như vợ với chồng. Ðôi mắt tò mò của Gabriel dừng lại trên khuôn mặt và mớ tóc nàng, mường tượng khuôn mặt xinh đẹp của nàng ở tuổi dậy thì và thấy thương nàng vô hạn. Chàng không muốn xác nhận với chính mình khuôn mặt bây giờ của nàng không còn đẹp như xưa nhưng chắc chắc không phải là khuôn mặt vì nó Michael Furey chết.
- Tại sao vậy Gretta...
- Em đang nhớ đến một người hát bài hát đó đã lâu rồi...
- Và người đó là ai... Gabriel hỏi, mĩm cười.
- Một người em quen ở Galway lúc em sống ở đó với bà ngoại. Gretta đáp.
Nụ cười biến mất trên môi Gabriel. Chàng thấy bực mình và sự ham muốn làm tình với nàng biến thành cơn giận bừng bừng trong huyết quản.
- Một người em đã yêu... Gabriel mỉa mai hỏi.
- Ðó là một thanh niên trẻ tuổi bạn của em, nàng đáp, tên là Michael Furey. Michael thường hát bài The Lass of Aughrim. Anh ấy là một người rất tế nhị.
Gabriel không nói gì thêm, chàng không muốn Gretta nghĩ chàng quan tâm đến người thanh niên tế nhị đó.
- Em tưởng tượng như đang thấy anh ấy trước mắt, Gretta nói sau một giây yên lặng. Không thể nào quên đôi mắt to đen nháy của anh. Như chứa cả nỗi lòng - một nỗi lòng.
- Và em yêu anh ấy... Gabriel nói
- Em thường dạo chơi với ảnh, nàng nói, khi em ở Galway.
Một ý nghĩ thoáng qua trí Gabriel.
- Vì vậy em muốn đi Galway với cô Ivors, Gabriel lạnh lùng hỏi.
Gretta nhìn thẳng vào mắt Gabriel và hỏi lại một cách ngạc nhiên:
- Ðể làm gì...
Ðôi mắt của Gretta làm Gabriel lúng túng. Chàng nhún vai trả lời:
- Anh làm sao biết được. Ðể thăm anh ta chẳng hạn.
Gretta tránh đôi mắt của Gabriel, im lặng, mắt nhìn ra cửa sổ theo vệt ánh sáng lờ mờ.
- Một lúc sau, Gretta chậm rãi nói, anh ấy chết rồi. Aủnh chết năm mười bảy tuổi. Thật là một điều khủng khiếp khi chết yểu như vậy phải không anh...
- Hồi đó anh ta làm gì... Gabriel hỏi, vẫn chưa hết mỉa mai.
- Ảnh làm cho sở cung cấp khí đốt, nàng nói.
Gabriel cảm thấy bị khinh thường vì Gretta không để tâm đến giọng nói mỉa mai của chàng, và vì hình ảnh từ cõi chết của người thanh niên trẻ tuổi nhân công của hãng cung cấp khí đốt. Trong khi chàng nhớ đến kỷ niệm xưa, nhớ những phút âu yếm bên nhau lòng đầy ham muốn thì vợ chàng so sánh chàng với một hình ảnh khác chôn chặt tận đáy lòng. Gabriel bỗng thấy mình chẳng là gì cả, lố bịch, chỉ biết tiêu tiền của mấy bà dì, một người giả bộ giàu tình cảm nhưng bản chất nóng nảy, ưa diễn thuyết cho những kẻ trưởng giả học làm sang, lý tưởng hóa tài tình tính đam mê nhục dục, một anh chàng ngờ nghệch đáng thương như chàng vừa thấy trong chiếc gương. Như một bản năng Gabriel quay lưng thêm về phía ánh sáng để dấu sự sượng sùng chỉ chực làm nổ tung vừng trán của chàng.
Gabriel muốn gay gắt hỏi thêm nhưng không thể được, giọng chàng trở nên vô thưởng vô phạt.
- Gretta, anh đoán em đã yêu Michael Furey, Gabriel nói.
- Em đã trải qua một thời gian rất đẹp rất thú vị với anh ấy, Gretta trả lời.
Nghe giọng buồn diệu vợi, nửa kín nửa hỡ của Gretta, Gabriel biết hỏi nữa vô ích, chàng vuốt ve bàn tay của Gretta buồn buồn nói.
- Sao anh ấy chết sớm vậy, Gretta... Bệnh lao hã...
- Em nghĩ ảnh chết vì em, Gretta trả lời.
Câu trả lời của Gretta làm Gabriel thảng thốt. Lúc chàng tưởng mình đã thắng thì một hình bóng từ cõi vô hình hiện đến đe dọa chàng. Chàng cố chế ngự sự sợ hãi, vuốt mạnh hơn bàn tay của Gretta, không hỏi gì thêm sợ nàng sẽ nói những gì chàng không muốn nghe. Bàn tay Gretta ẩm và ấm, không đáp ứng sự vuốt ve của chàng, nhưng chàng vẫn tiếp tục vuốt ve như chàng vuốt ve lá thư đầu tiên nàng gởi chàng nhận được vào một buổi sáng mùa xuân năm nào.
- Chuyện xẩy ra vào một buổi sáng mùa đông, nàng nói, đầu mùa đông khi em sắp từ biệt bà ngoại lên đây để vào tu viện. Aủnh đang bệnh nằm tại nhà ở Galway và người ta không cho anh ra ngoài. Sở làm đã viết thư thông báo cho thân nhân của ảnh ở Oughterard, cho biết sức khỏe của ảnh suy giảm trầm trọng, đại khái như vậy, em không biết rõ lắm.
Ngừng một giây, Gretta thở dài.
- Thật tội nghiệp, nàng nói, ảnh thật đáng thương và rất mến em. Aủnh và em thường đi bộ dạo chơi bên nhau như thói quen nam nữ ở thôn quê. Aủnh định học hát cho khỏe người, giọng ảnh thật tốt.
- Rồi thì sao... Gabriel hỏi.
- Vào lúc em sắp rời Galway để vào tu viện bệnh của ảnh trở nặng và bà ngoại không cho em đến thăm ảnh nên em viết cho ảnh một lá thư ngắn cho biết em sắp đi Dublin hẹn mùa hè tới sẽ trở về và chúc ảnh chóng bình phục.
Nàng ngừng một lúc để kềm chế xúc động, rồi tiếp:
- Ðêm cuối cùng trước khi lên đường trong khi em đang xếp đồ đạt vào va li ở nhà bà ngoại ở đảo Nun bỗng em nghe tiếng sạn ai ném vào khung cửa sổ. Kính cửa sổ mờ không thấy được bên ngoài em vội chạy xuống cầu thang mở cửa ra vườn thì thấy ảnh đang đứng ở góc vườn người run cầm cập vì lạnh.
- Em có bảo ảnh trở về không... Gabriel hỏi.
- Em van ảnh hãy trở về nhà ngay, nếu không sẽ chết trong mưa. Nhưng ảnh nói ảnh chẳng thiết sống. Mắt ảnh sâu thăm thẳm. Aủnh đứng đó cạnh bức tường dưới một thân cây, giọt mưa rơi lã chã.
- Rồi ảnh có đi về không... Gabriel hỏi.
- Vâng, ảnh về. Vào tu viện một tuần em được tin ảnh chết và thân nhân mang về an táng ở Oughterard, quê ảnh. Lúc em được tin ảnh đã ra người thiên cổ.
Nàng ngừng nói, nất lên. Gục đầu trên chiếc chăn bông nàng nức nở khóc. Gabriel cầm tay nàng một lúc, rồi như cảm thấy xúc phạm nỗi niềm riêng tư của vợ chàng nhẹ đặt bàn tay vợ xuống bước lại cửa sở nhìn mông lung xuống đường.
Nàng đắm chìm vào giấc ngủ.
Gabriel, tựa mình trên cùi tay, quên hết giận hờn, nhìn nàng, mớ tóc rối, miệng hé mở, hơi thở điều hòa. Thì ra nàng có một tâm sự u sầu: một thanh niên đã chết vì nàng. Mình là chồng mà như đi bên cạnh cuộc đời nàng. Chàng bình thản nhìn nàng ngủ như hai người chưa bao giờ sống với nhau như vợ với chồng. Ðôi mắt tò mò của Gabriel dừng lại trên khuôn mặt và mớ tóc nàng, mường tượng khuôn mặt xinh đẹp của nàng ở tuổi dậy thì và thấy thương nàng vô hạn. Chàng không muốn xác nhận với chính mình khuôn mặt bây giờ của nàng không còn đẹp như xưa nhưng chắc chắc không phải là khuôn mặt vì nó Michael Furey chết.